Z historii medycyny. Część IV. Początek życia, władca naszego ciała – medyczne technologie diagnozowania serca
Defibrylator z lat 70 XX w. (używany w reanimacyjnych karetkach pogotowia tzw. „Erkach”)
Przełom XIX i XX wieku to także znaczące odkrycia anatomiczne i opis układu elektrycznego serca: włókien Purkiniego (1839), pęczka Hisa (1893), węzła przedsionkowo-komorowego (1906) oraz węzła zatokowego (1907). Nieznane dotychczas zaburzenia rytmu serca i nieprawidłowości w jego pracy można było zacząć diagnozować i rozumieć. Kiedy na początku XX w. do prześwietlenia klatki piersiowej i fluoroskopii serca dodano elektrokardiografię, kardiologia kliniczna stała się odrębną dziedziną medycyny, nierozerwalnie związaną z technologią.
W latach 30. XX w. elektrokardiogram (zdj.) służył do diagnozy choroby niedokrwiennej lub zawału mięśnia sercowego. Ciągłe monitorowanie rytmu serca przy łóżku pacjenta i pierwsza udana defibrylacja bez otwierania klatki piersiowej chorego (Paul Zoll, 1956) oraz ambulatoryjne wykrywanie arytmii (Holter, 1961), upowszechniły się dopiero w drugiej połowie XX w.
Elektrokardiogram z lat 40 XX w.
Całkowicie rozdział w technologii obrazowania, rozpoczął się wraz z odkryciem Konrada Roentgena w
1895 r., za które w 1901 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. W latach 30. zaczęto wykonywać obrazowanie wnętrza serca za pomocą angiogramów dożylnych. Angiografia stała się podstawą obrazowania układu krążenia na kolejne dekady, a w latach 60. miała kluczowe znaczenie w diagnostyce i leczeniu choroby wieńcowej. Echokardiografię serca opracowali w latach 50. Inge Edler i Helmuth Hertz, zaś od połowy lat 60. echokardiografia w trybie M stała się niezwykle cenną techniką kliniczną. Ogromne zasługi położył na tym polu (ur. 1933) zwany ojcem tej dziedziny, który uczył pierwsze pokolenia echokardiografów. Jego wydany w latach 70. podręcznik, obecnie w ósmej edycji, jest używany również w Polsce.
Na początku lat 60. XIX wieku Auguste Chauveau i Etienne Jules Marey, współpracowali przy opracowaniu prototypów współczesnego cewnika sercowego, którego używali do cewnikowania u konia. Cewnikowanie serca u ludzi uważano w tych czasach za niewyobrażalne ryzyko, dopóki 25-letni chirurg rezydent w szpitalu w
Eberswalde, Werner Forssmann, nie przeprowadził samocewnikowania w 1929 r. Wprowadził cewnik urologiczny przez lewą żyłę w zgięciu łokciowym do prawego przedsionka swojego serca, a
w oddziale radiologicznym wykonano zdjęcie rentgenowskie, które to potwierdzało. Został za ten eksperyment wyrzucony z pracy.
W 1956 r. André Cournand i Dickinson Richards z Bellevue otrzymali wraz z Forssmannem Nagrodę Nobla w
dziedzinie badań nad cewnikowaniem serca. Emmet Brannon, Heinz Weens i James Warren w 1945 r. wysunęli propozycję wprowadzenia diagnostycznego cewnikowania w ramach oddziału ratunkowego. Jako pierwsi procedurę tę przeprowadzali Warren i Henry Zimmermann we wspomnianym szpitalu Bellevue. Opracowanie nowej metody dostępu naczyniowego w 1953 r. przez Svena-Ivara Seldingera (metoda nosi jego nazwisko i
do dziś jest stosowana) wraz z udoskonalonymi cewnikami i innymi narzędziami, pozwalały rozwijać się kardiologii interwencyjnej w latach powojennych.
Kolejny przełom przyniósł rok 1958, gdy amerykański lekarz F. Mason Sones, wykonał pionierską angiografię prawej tętnicy wieńcowej. Sones podczas wykonywania aortografii u 26-letniego pacjenta cierpiącego na reumatyczną złożoną wadę zastawkową cewnikiem przypadkowo zaintubował ostium prawej tętnicy wieńcowej. Przetarł tym samym szlaki dla procedury angiografii selektywnej naczyń wieńcowych.
Współczesny bajpas serca
Technika ta bez zmian jest nadal wykonywana w zabiegach kardiologii inwazyjnej. Dzięki możliwościom wizualizacji krążenia wieńcowego René Favoloro mógł w 1967 r. przeprowadzić pionierską operację wszczepienia bajpasów, a w 1977 r. Andreas Grüntzig mógł wykonać pierwsze udane poszerzenie zwężonej tętnicy wieńcowej serca. Od tego czasu wszystkie technologie związane z leczeniem
Nobliści André Cournand i Dickinson Richards
Data publikacji 29.09.2024 r.
Cdn.
Autor: Zbigniew Madurowicz
Komentarze
Z historii medycyny. Część IV. Początek życia, władca naszego ciała – medyczne technologie diagnozowania serca — Brak komentarzy
HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>