Zachowek zapewnia ochronę najbliższej rodzinie spadkodawcy. Mogą oni żądać zapłaty określonej kwoty od osób, które nabyły prawa do spadku. Co trzeba wiedzieć na temat zachowku?

Spadkodawca może w dowolny sposób rozdysponować swoim majątkiem, nie zawsze dzieląc go sprawiedliwe pomiędzy spadkobierców ustawowych. Jednak prawo chroni najbliższych zmarłego, którzy nie otrzymali w spadku tego, do czego mieliby prawo w przypadku dziedziczenia ustawowego. W takiej sytuacji mają oni prawo żądania zapłaty zachowku od osób, które nabyły majątek zmarłego wskutek zapisu testamentowego lub darowizny. Kto ma prawo do zachowku?

Co to jest zachowek?

Zachowek jest to uprawnienie najbliższych krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osób, które nabyły prawo do spadku. Bardzo często zdarza się bowiem, że spadkodawca przekazuje swój majątek osobom spoza kręgu najbliższej rodziny. Z tytułu zachowku należy się połowa udziału spadkowego, który otrzymałaby osoba uprawniona do zachowku, pod warunkiem, że byłaby powołana do spadku przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli osoba uprawniona jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy, przysługuje jej 2/3 udziału.

Do wartości spadku dolicza się też darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Darowiznę dolicza się, uzyskując tzw. substrat zachowku, który jest podstawą obliczania wartości zachowku. Warto wiedzieć, że przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie bierze się pod uwagę darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem małżeństwa. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie uwzględnia się natomiast darowizn, które spadkodawca uczynił, kiedy nie miał zstępnych. Jeśli darowizna została przekazana na rzecz osoby, która nie należy do kręgu spadkobierców, nie uwzględnia się darowizn uczynionych przez spadkodawcę więcej niż 10 lat wstecz od śmierci spadkodawcy.

Kto ma prawo do zachowku?

Komu przysługuje zachowek? Prawo do zachowku mają zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.), małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Do zachowku nie ma natomiast prawa rodzeństwo spadkodawcy. Do obliczania zachowku uwzględnia się spadkobierców niegodnych i tych, którzy odrzucili spadek. Nie bierze się natomiast pod uwagę spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.

Co istotne, osoba uprawniona do zachowku może starać się tylko o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku. Nie może natomiast żądać wydania przedmiotów, które wchodzą w skład majątku spadkowego. Oczywiście, jeżeli strony uzgodnią inne rozwiązanie – np. przekazania samochodu w zamian za zrzeczenie się prawa do zachowku – mogą tak postąpić.

Tekst partnerski