1 sierpnia 1944 roku wybuchło Powstanie Warszawskie – największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Przez 63 dni żołnierze Armii Krajowej, wspierani przez żołnierzy Armii  Ludowej, w tym słynny Batalion im. Czwartaków, żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i później przez wysłanych na rozkaz gen. Zygmunta Berlinga, żołnierzy I Armii Wojska Polskiego, prowadzili heroiczną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.

Dowództwo Armii Krajowej zakładało, że Armii Czerwonej zależeć będzie, ze względów strategicznych, na szybkim zajęciu Warszawy. Przewidywano, że kilkudniowe walki zostaną zakończone przed wejściem do miasta sił sowieckich. Oczekiwano również pomocy ze strony aliantów zachodnich.Opanowanie miasta przez AK przed nadejściem Armii Czerwonej i wystąpienie w roli gospodarza przez władze Polskiego Państwa Podziemnego w imieniu rządu RP na uchodźstwie, miało być atutem w walce o niezależność wobec ZSRR. Liczono na to, że ujawnienie się w Warszawie władz cywilnych związanych z Delegaturą Rządu na Kraj będzie szczególnie istotne w związku z powołaniem przez komunistów Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.

Trwająca 63 dni walka o Warszawę na skutek braku istotnej pomocy z zewnątrz, zarówno ze strony aliantów jak i ZSRR, była w ocenie większości historyków przykładem heroizmu uczestników walk i w dużym stopniu ludności cywilnej stolicy – zakończyła się jednak politycznym i wojskowym niepowodzeniem, gdyż nie udało się utworzyć suwerennych władz polskich, które mogłyby wystąpić w Warszawie przeciwko Armii Czerwonej w charakterze legalnego reprezentanta narodu, będącego realną alternatywą dla stworzonego przez Józefa Stalina marionetkowego rządu komunistycznego PKWN. W efekcie upadku powstania w znacznym stopniu obniżył się potencjał Polskiego Państwa Podziemnego i Delegatury Rządu na Kraj oraz Armii Krajowej, które nie zdołały zapobiec planom politycznym Stalina w stosunku do powojennej Polski.

W powstaniu zginęło blisko 18 tys żołnierzy Armii Krajowej, 3,5 tysiąca wspierających siły powstańcze żołnierzy I Armii Wojska Polskiego, oraz około pół tysiąca żołnierzy Armii  Ludowej  i pół tysiąca żołnierzy NSZ. 5 tysięcy wszystkich walczących żołnierzy zaginęło, a 25 tysięcy zostało rannych. Najwięcej ofiar było po stronie osób cywilnych. Szacuje się, że w wyniku walk śmierć poniosło od 180 nawet do 200 tysięcy cywilów – mieszkańców Warszawy.

Mimo klęski w wymiarze politycznym, wojskowym oraz materialnym oraz ogromnych stratach w ludności cywilnej, Powstanie Warszawskie jako przykład walki o suwerenność i niepodległość, weszło do polskiej tradycji patriotycznej.

Po wojnie w Lubaniu osiadło wielu powstańców z których większość już nie żyje, a byli to nieżyjący już m.in znani lubańscy zegarmistrzowie – Państwo Maślanka, Pan Wacław Sławiński, założyciel pierwszej w Polsce telewizji lokalnej i Pan Jan Brzozowski, lubański harcerz i społecznik.

Autor: Red.