Opieka szpitalna w latach 50- 60-tych

Po wojnie przy starostwach powiatowych funkcjonowały Referaty Zdrowia, których zadaniem było prowadzenie spraw dotyczących lokalnego lecznictwa. Jednak z czasem okazało się, że ich struktura była niewystarczająca. Ustawa z 1948 roku regulująca organizację służby zdrowia, dała podwaliny do zmian transformacyjnych. Na ich bazie utworzono w Lubaniu w 1951 roku Wydział Zdrowia, który funkcjonował przy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej z Kolegium w roli organu doradczego. W skład tego drugiego wchodzili: Kierownik Wydziału Zdrowia, przewodniczący Związków Zawodowych Pracowników Służby Zdrowia , dyrektor lecznictwa otwartego, kierownik Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej, kierownik Referatu Planu i Budżetu, kierownik Przychodni Stomatologicznej, kierownik Referatu Statystyki Medycznej, a jego skład mógł ulegać zmianie w zależności od poruszanej problematyki. Zebrania Kolegium odbywały się dwa razy w miesiącu, w tym były również posiedzenia wyjazdowe. Zadaniem ich było przede wszystkim planowanie i zatwierdzanie budżetu, opracowanie planu pracy oraz składanie sprawozdań z przeprowadzonych kontroli.

Na krótko w latach 50-tych powstał Zakład Lecznictwa Pracy, którego zadaniem było upowszechnienie służby zdrowia poprzez przekształcenie jej w socjalistyczną organizacje, której celem było zbliżenie jej do „świata pracy”. Nie udało się tego zrealizować i zakład ten w krótkim został czasie zlikwidowany.

Lubański Ośrodek Zdrowia w 1951 roku stał się placówką specjalistyczną dzięki coraz szerszemu wachlarzowi świadczonych w nim usług . Tego samego roku wskutek nakazu pracy do leśniańskiego ośrodka trafił lekarz Lucjan Kopeć. Stanął na czele placówki w roli jej kierownika i pełnił funkcję lekarza Zakładu Przemysłu Jedwabniczego „Dolwis”. W trudnym okresie kadrowym i finansowym kierowanej placówki uczynił z niej ośrodek wzorcowy, czego nie mogła nie zauważyć ówczesna władza. Pomimo, że Lucjan Kopeć nie przynależał do partii, a jego przeszłość w AK była nie wygodna dla władzy to za włożony trud, na wniosek Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Lubaniu został wyróżniony przez Ministerstwo Zdrowia. Dwa lata później został dyrektorem Szpitala Powiatowego i ordynatorem Oddziału Wewnętrznego w Lubaniu. Kierownictwo w Ośrodku Zdrowia w Leśnej przejął po Kopciu dr Samogorzewski.

Przychodnia Rejonowa została uruchomiona w budynku w którym przed wojną siedzibę miała NSDAP- Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników- partia nazistowska pod wodzą Adolfa Hitlera. Pomimo kilku remontów elewacji budynku do dziś przebija ślad w miejscu, gdzie znajdował się nazistowski symbol, łączący niemieckiego orła i swastykę.

W budynku w którym uruchomiono Przychodnię Rejonową przed wojną mieściła się siedziba NSDAP- zdjęcie ze zbiorów Janusza Kulczyckiego

Wraz z modernizacją dotychczasowych placówek sukcesywnie powoływano nowe punkty opieki medycznej. W 1951 roku uruchomiono ośrodki wraz z izbami porodowymi w Sulikowie i Pobiednej, a trzy lata później w Zarębie i Zalipiu. Tworzenie kolejnych izb porodowych miało na celu wyeliminowanie tzw. babkarstwa, czyli niefachowego położnictwa uprawianego przez babki – akuszerki. W 1953 roku w izbach na terenie powiatu przyjęto 745 porodów, a dwa lata później 979.

W 1951 roku na terenie powiatu ruszyła również pierwsza protezownia dentystyczna. W ciągu trzech lat zaopatrzyła w protezy zębowe 2.583 pacjentów. W Ośrodku Zdrowia w Lubaniu dużym szacunkiem i zaufaniem cieszyli się stomatolodzy, którzy w zespołach medycznych dojeżdżali do ludności w PGR-ach i spółdzielniach produkcyjnych. Tylko w 1954 roku podczas 12 świadczeń wyjazdowych wykonali 374 zabiegi. W skład zespołu stomatologów wchodzili: Jan Skorodecki, Irena Majcher i Krystyna Kurianowicz.

Pierwszy Żłobek Dzielnicowy powstał w 1952 roku w Lubaniu i posiadał 70 miejsc. Z kolei przy zakładach pracy otwierano ambulatoria medyczne, których liczba wyniosła w tamtym czasie 13.

Pod koniec 1953 roku do pracy na terenie naszego powiatu skierowano 18 felczerów co znacznie poprawiło dostęp do opieki medycznej, a w 1954 uruchomiono Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną.

Lubański szpital w 1955 roku liczył 272 łóżka, co w odniesieniu do stanu sprzed 5 lat dawało 75% wzrost . Wskaźnik na liczbę mieszkańców był prawie zbliżony do krajowego

(w przeliczeniu na 10.000 mieszkańców wynosił 47, przy wskaźniku krajowym 50). W strukturach poza oddziałami: wewnętrznym, dziecięcym, chirurgicznym, zakaźnym i ginekologiczno- położniczym posiadał pracownię rentgenowską, laboratorium, stację krwiodawstwa i poradnię światłolecznictwa.

Kadra medyczna stale podnosiła swoje kwalifikację, brała udział w szkoleniach, posiedzeniach np. Towarzystwa Lekarskiego czy też zdobywała dodatkowe umiejętności podczas praktyk w klinikach. Odzwierciedleniem tego był chociażby spadek umieralności noworodków i niemowląt . W 1955 roku Franciszek Komendziński uzyskał tytuł specjalisty II stopnia w dziedzinie położnictwa i ginekologii, a Mikołaj Łochina I stopień w dziedzinie radiologii. W tym czasie zatrudnionych w szpitalu było 5 pielęgniarek dyplomowanych i 35 asystentek pielęgniarskich ( wśród nich personel przyuczony).

Zabezpieczenie powiatu w usługi świadczone przez pogotowie ratunkowe stanowiło duży problem głównie z powodów finansowych. W kwietniu 1951 roku po wykonaniu specyfikacji i opracowaniu planu sytuacyjnego wyznaczono obiekt przy ówczesnej ul. Dymitrowa 4a na bazę Pogotowia Ratunkowego. Pierwsza karetka sanitarna została przydzielona 5 maja 1951 roku, a 1 czerwca w dniu oficjalnego otwarcia do dyspozycji stacji były już dwie „Skody”. Na czele 22-osobowego zespołu stał Wadim Kurianowicz, a do pomocy miał kierownika administracyjnego Włodzimierza Mechnicę. Pogotowie działało całą dobę, a absolwenci Akademii Medycznej z Wrocławia pomagali w obsadzeniu dyżurów lekarskich . Wśród zatrudnionych była 1 pielęgniarka, 6 kierowców, 6 noszowych, 5 dyspozytorek, 1 sprzątaczka i urzędnik na pół etatu. Na wyposażeniu były radiofonia i dwa telefony, które zostały doposażone przez sanitariusza Władysława Barsz w dodatkowe słuchawki co znacznie zmodyfikowało łączność. Pozostała załoga również zaangażowana była w tworzenie swojego miejsca pracy. Podjazd został utwardzony tłuczniem, teren uporządkowany i ozdobiony trawnikiem i klombami. Pogotowie średnio w ciągu doby wyjeżdżało 15 razy. Poczynając od zwykłych transportów chorych, poprzez zatrucia do interwencji w „ostrych atakach szału”. Duży konflikt wśród personelu w listopadzie 1953 roku zrodziło scalenie pogotowia ze szpitalem. W ślad za tym została zmniejszona ilość etatów, a nowa zespolona jednostka prowadziła działalność na środkach finansowych zlokalizowanych na jednym koncie bankowym. Zaczęto odczuwać znaczne niedogodności, które wynikały z dodatkowego obciążenia pralni i z niedoboru środków finansowych, których brakowało na podstawowa działalność. 1956 roku wskutek przeprowadzonej kontroli przez Wydział Zdrowia stwierdzono, że za mało jest pomieszczeń na potrzeby pogotowia, a stan obecnych wymaga kapitalnego remontu, ponadto zbyt wiele wyjazdów było w nieuzasadnionych przypadkach.

Z końcem lat 60- tych na terenie powiatu funkcjonował Szpital Powiatowy, Oddział Pomocy Doraźnej, Powiatowa Kolumna Transportu Sanitarnego, Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna, Protezownia oraz liczne placówki lecznictwa otwartego.

Pomimo coraz szerszego wachlarza usług medycznych były to jednak czasy trudne dla lubańskiej służby zdrowia. Socjalistyczna gospodarka planowa nie pozwalała bowiem na inne kierunki rozwoju niż te, które zawarte były w nałożonych limitach. Dodatkowo środki finansowe przydzielane przez Wojewódzką Radę Narodową były stanowczo niewystarczające, a dostępne na rynku materiały budowlane były marnej jakości. Bałagan w dokumentacji spowodował, że nie zlokalizowano wiele osób, które zalegały z uregulowaniem należności za udzielenie pomocy medycznej. Problemem było zapewnienie lokali mieszkalnych dla lekarzy, a wielu z nich podejmowało pracę wskutek odgórnego nakazu. To wszystko było przyczyną nie tylko przewlekających się w czasie remontów, ale stanowiło przede wszystkim problem w codziennym zaopatrzeniu w pomoc medyczną, leki, sprzęt, żywność i środki czystości.

Sukcesem w tym czasie było wprowadzenie 15 sierpnia 1954 roku rejonizacji w lecznictwie otwartym, co uporządkowało sprawy objęcia opieką poszczególnych mieszkańców powiatu i ułatwiło im dostęp do specjalisty. Wskaźnik umieralności niemowląt spadł 34,5 do 23 promili, a wskutek wprowadzenia szczepień ochronnych odnotowano znacznie mniej zachorowań na choroby zakaźne.

Ewa Gutek