Generał armii Heinz Kessler 

Lubań, jest miastem gdzie urodzili się, dorastali i mieszkali ludzie, którzy w XX wieku, w różnych okresach czasu, w sposób znaczący uczestniczyli w wydarzeniach historycznych mających ogromne znaczenie dla Europy. Lubanianinem był m.in. jeden z najważniejszych niemieckich poetów i prozaików okresu powojennego Arno Schmidt. Był nim też ostatni dowódca SS III Rzeszy, Gauleiter Śląska oraz jeden z zastępców Hitlera – Karl Hanke. Ale z Lubania pochodził również jeden z najpotężniejszych decydentów i wojskowych byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej i drugi najważniejszy człowiek w Układzie Warszawskim generał armii Heinz Kessler.

Przyszły wschodnioniemiecki komendant główny tzw. Volkspolizei (Policji Ludowej), szef sztabu generalnego wojsk NRD i późniejszy minister obrony tego kraju, przyszedł na świat w Lubaniu 26 stycznia 1920 roku. Niewiele wiadomo o rodzicach Kesslera. Na pewno byli robotnikami. Ojciec pracował na kolei, a matka w jednej z lubańskich szwalni. Ojciec Kesslera był zdeklarowanym niemieckim komunistą i działaczem Komunistycznej Partii Niemiec.  W późniejszym czasie, w działalność polityczną Kesslera seniora włączyła się również matka Heiza. Mały Heinz był tak zindoktrynowany poglądami swoich rodziców, że jeszcze w Lubaniu, gdzie ruch komunistyczny miał się bardzo dobrze, wstąpił w wieku sześciu lat do Czerwonych Młodych Pionierów – organizacji młodzieżowej związanej Komunistyczną Partią Niemiec. Kesslerowie mieszkali w wielorodzinnym, nieistniejącym już budynku przy dzisiejszej ulicy Rybackiej. Oprócz tego że byli zaangażowani politycznie, prowadzili życie zwykłej niemieckiej rodziny. Ojciec późniejszego generała, tak jak większość Niemców w tamtych czasach spędzał wieczory lubańskich piwiarniach, sobotnie popołudnia i niedziele spędzał zaś z rodziną. Matka skupiona była na pracy i wychowaniu syna. Kiedy Heinz miał 8 lat, Kesslerowie zdecydowali się opuścić Lubań i wyjechać do Chemnitz. Heinz najpierw uczęszczał tam do szkoły podstawowej, a następnie do mechanicznej szkoły zawodowej, którą ukończył w roku 1936, podejmując od razu pracę w jednym z tamtejszych zakładów metalurgicznych.

II wojna światowa

Heinz Kessler w mundurze Wehrmachtu, rok 1940

W 1940 roku został powołany do Wehrmachtu i przeszedł szkolenie dla żołnierzy piechoty, a na początku roku 1941 wraz z dywizją w której służył, został przerzucony do Piotrkowa Trybunalskiego. Następnie ze swoją jednostką, jako pomocnik strzelca brał udział w ataku na ZSRR w czerwcu 1941 roku. Jednak już 15 lipca 1941, podczas walk w pobliżu Bobrujska, na wschodnim brzegu Berezyny zdezerterował i poddał się Armii Czerwonej. Po pobycie w obozie jenieckim w Krasnogorsku, gdzie miał kontakty z członkami Komunistycznej Partii Niemiec, wraz ze swoim przyjacielem Franzem Holdą został przeniesiony do fabryki w pobliżu obozu jenieckiego koło Karagandy w Kazachstanie.

Przewodniczący Rady Państwa NRD Walter Ulbricht, wręcza Heinzowi Keßlerowi awans na stopień generała-pułkownika, 1 marca 1966 r.

Pod koniec 1941 r., po wizycie w obozie Waltera Ulbrichta późniejszego twórcy i przywódcy NRD, zaczął uczęszczać na pięciomiesięczny kurs w tzw. Szkole Antyfaszystowskiej nr 10. Po ukończeniu kursu wraz z Holdą wrócił do Krasnogorska, aby kontynuować działalność komunistyczną wśród niemieckich jeńców. Tu został zwerbowany przez VII Wydział Głównego Zarządu Politycznego Armii Czerwonej i skierowany do działań propagandowych na froncie. W grudniu 1942 r. brał udział w pierwszej akcji agitacyjnej pod Wielkimi Łukami. W latach 1943–1945 był członkiem Narodowego Komitetu Wolne Niemcy. W listopadzie 1943 r. ukończył kurs dla młodzieżowych funkcjonariuszy partyjnych w Szkole Antyfaszystowskiej Nr 12.

Okres powojenny i początki kariery

Heinz Kessler i Erich Honecker podczas manifestacji w Berlinie, czerwiec 1949 r.

W roku 1945 Kessler powrócił do Niemiec, gdzie założył organizację pionierską FDJ, której został sekretarzem. Od tego momentu zaczęła się błyskawiczna kariera Heinza Kesslera. Trzy lata po ślubie z Ruth Schmidt, w marcu 1950 roku, Kessler został deputowanym do Izby Ludowej NRD. Już 1 października tego samego roku, Kessler dostał nominację na stanowisko Komendanta Głównego Volkspolizei (Policji Ludowej) i awans na stopień generała brygady policji (niem. generalmajor). W okresie od 1 września 1952 r. do 31 sierpnia 1955 r., Heinz Kessler dowodził siłami powietrznymi Skoszarowanej Policji Ludowej (wówczas w NRD nie istniały jeszcze siły zbrojne. Armię NRD powołano dopiero 1 marca 1956 roku). Od września 1955 do sierpnia 1956 studiował w Akademii Wojskowej Sił Powietrznych ZSRR w Moskwie. Po powrocie do kraju, 1 września 1956 roku został powołany na stanowisko zastępcy Ministra Obrony Narodowej NRD oraz dowódcę Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej nowopowstałej Narodowej Armii Ludowej NRD (NVA). Od 15 marca 1967, już jako generał dywizji (niem. generalleutnant) NVA, obok stanowiska wiceministra obrony narodowej, pełnił również funkcję szefa sztabu enerdowskich wojsk.

Najpotężniejszy człowiek w NRD i w Układzie Warszawskim

Heinz Kessler podczas inspekcji wojsk NRD w czasie inwazji na Czechosłowację, wrzesień 1968 r.

W 1970 roku Kessler został zastępcą szefa Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego i od tej chwili stał się jednym z najpotężniejszych wojskowych paktu warszawskiego i najważniejszym (zaraz po Honeckerze) człowiekiem w NRD. W styczniu 1971 r. uległ poważnemu wypadkowi samochodowemu, przeszedł kilka operacji i spędził w szpitalu około ośmiu miesięcy. 3 grudnia 1985 po nagłej śmierci gen. Karla-Heinza Hoffmanna, Kessler został awansowany na najwyższy stopień wojskowy w enerdowskich siłach zbrojnych –  generała armii (niem. armeegeneral), oraz powołany na stanowisko Ministra Obrony Narodowej NRD i członka Komitetu Ministrów Obrony Układu Warszawskiego. Odtąd Kessler stał się najważniejszym człowiekiem w NRD, bowiem dowodził armią, oraz miał ogromne wpływy w  Straży Granicznej (która była częścią sił zbrojnych i podlegała Kesslerowi), Policji i Stasi. 1986 r. został  również członkiem Biura Politycznego, a w 1987 r. członkiem Narodowej Rady Obrony NRD.

W tym czasie w NRD trwał już polityczny kryzys. Pod wpływem pieriestrojki w ZSRR, na terenie Niemiec Wschodnich odbywały się masowe wiece. Pomimo potrzeby reform i zmian, Politbiuro nie reagowało udając że nic się nie dzieje. Miesiąc po uroczystościach z okazji czterdziestej rocznicy powstania NRD, zostali zmuszeni do rezygnacji z zajmowanych stanowisk – sekretarz generalny SED Przewodniczący Rady Państwa NRD Erich Honecker, a następnie premier NRD Willi Stoph. 17 listopada 1989 r. również Heinz Kessler został odwołany ze stanowiska Ministra Obrony Narodowej NRD. Około miesiąca pozostawał w ministerstwie bez specjalnego przydziału, a 14 grudnia 1989 r. został zmuszony do przejścia na emeryturę.

Zarzuty za wydanie rozkazu strzelania do uciekinierów z NRD na Zachód

Na najsilniej na świecie strzeżonej granicy pomiędzy NRD a RFN, w latach 1945 – 1989 roku mogło zginąć od 270 nawet do 400 uciekinierów. Większość z nich stanowili obywatele NRD. Generał Kessler jest uważny za jednego z architektów rozkazu strzelania do uchodźców na granicy. Strzelania tak by zabić. Władze zjednoczonych już Niemiec, postawiły Kesslera w stan oskarżenia za wydanie tego rozkazu enerdowskim pogranicznikom. 16 września 1993 r. sąd w Berlinie uznał go winnym i skazał na siedem i pół roku więzienia. Były zastępca Kesslera – wiceminister obrony NRD gen. Fritz Streletz otrzymał wyrok pięciu i pół roku pozbawienia wolności. W 1996 r. Heinz Kessler opublikował swoje wspomnienia z tego okresu w książce pt. O udziale osobistym. Pamiętniki. 29 października 1998 r. został przedterminowo zwolniony z więzienia z powodów zdrowotnych. Heiz Kessle, przez lata chętnie uczestniczył w wykładach i prelekcjach, na których spotykali się działacze partyjni z byłej NRD oraz emerytowani wojskowi NVA i Volkspolizei. Przed śmiercią generał z Lubania zdążył mieć jeszcze swoje 5 minut. W 2015 r. całe Niemcy obiegł list Kesslera podpisany przez kilku byłych najważniejszych wojskowych wschodnioniemieckiej armii do narodu pt. Żołnierze za pokojem, w którym przeciwstawił się militarystycznym postawom Stanów Zjednoczonych i Rosji.

Jedno z ostatnich zdjęć gen. Heinza Kesslera, 2012 r.

Nie ma oficjalnych informacji na temat ewentualnych wizyt jednego z najpotężniejszych ludzi bloku wschodniego w Lubaniu. Prawdopodobnie Heinz Kessler odwiedził Lubań w latach 80, wizytując w ramach Układu Warszawskiego Łużycką Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza. O tym zdarzeniu wspominał mi kiedyś nieżyjący już mjr Jan Hofbauer, ale nie kojarzył nazwiska enerdowskiego generała. Jednicześnie wspominał, że wówczas mówiło się w jednostce, iż niemiecki generał który wizytował lubański garnizon WOP, urodził i wychował się w Lubaniu.

Generał Kessler zmarł 2 maja 2017 r. w Berlinie.

Sławomir Piguła
Data publikacji 21.08.2024 r.