„Czarci Młyn”, który znajduje się w dzielnicy Świeradowa Zdr. – Czerniawie, został po rewitalizacji ponownie otwarty dla mieszkańców, turystów i kuracjuszy. turystów. Młyn jest jednym z niewielu tego typu obiektów, które pozostały w Europie. Zwiedzający mogą tu min. przyjrzeć się dawnemu cyklowi produkcji pieczywa, zobaczyć dawne urządzenia technologiczne takie jak: mlewnik, gniotownik, śrutownik, elewatory czy kosz zbożowo-zsypowy, a także spróbować świeżego chleba wypiekanego w piecu.  „Czarci Młyn” uważany jest obecnie za jedną z perełek turystycznych Świeradowa Zdroju i  Powiatu Lubańskiego.

Młyn wodny w  Czerniawie – Zdroju powstał ok. roku 1890. Jego podstawowe wyposażenie jest oryginalne i pochodzi z okresu budowy. Młyn jest typowym przykładem budownictwa jakie wznoszono na pograniczu śląsko-czeskim. Maszyny i urządzenia znajdujące się w młynie, a funkcjonujące do dziś, są typowe dla wyposażenia młynów gospodarczych z przełomu XIX/XX w. Były one budowane w tzw. systemie amerykańskim, w którym transport zboża był całkowicie zmechanizowany. Młyn dysponował napędem z koła wodnego, nasiębiernego o średnicy 6,5 m i jest jednym z nielicznych tego typu na Dolnym Śląsku.

Obiekt zwany „Czarcim Młynem” stanowi skansen produkcyjny tzw. Muzeum Chleba, gdzie zwiedzający mogą przyjrzeć się dawnemu cyklowi produkcji pieczywa, począwszy od przetworzenia pszenicy w maszynach młyńskich, przez wyrabianie ciasta a skończywszy na wypiekaniu bochenków w piecu chlebowym.
W Sali chlebowej możemy zobaczyć 100 – letni piec chlebowy, w którym do dnia dzisiejszego można piec chleb. W Sali historycznej mieszczą się urządzenia technologiczne pierwszego poziomu. Od ok.1951 roku młyn dysponował napędem z koła wodnego, nasiębiernego, którego obroty napędzały wał, a ten wprawiał w ruch pędnie pasowe na poszczególne maszyny i urządzenia młyńskie. Niestety w 1951 roku uszkodzeniu uległa oś koła i w efekcie wstrzymano pracę na kilka lat. W 1957 roku wiosenna powódź uszkodziła również jaz piętrzący na Czarnym Potoku i stawidła mechaniczne. W 1957 roku Piotr Pietrasz podjął się próby uruchomienia młyna i zastosował napęd poniemieckiego silnika elektrycznego.

Obecnie woda krąży w obiegu zamkniętym, a wszystkie urządzenia młyna napędzane są energią elektryczną. Koło jest wykonane ze 150 letniego drzewa modrzewiowego. Na ścianach i w rogu sali widać zachowane oryginalne elementy starego koła. Koło to prezentuje wybitne wartości historyczne i techniczne. Należy do unikatowych egzemplarzy urządzeń tego typu, z których do dzisiaj zachowały się tylko nieliczne. Zachowały się również elementy starego wału, które stanowią element ekspozycji muzealnej.

Sala Technologiczna – wśród maszyn i urządzeń usytuowanych na 4 kondygnacjach w części produkcyjnej znajdują się: mlewnik, gniotownik, śrutownik, elewatory, kosz zbożowo-zsypowy, drewniane rury z workownicą, mieszanka pozioma, silosy – zbiorniki zbożowe, szafka aspiracyjne, czyszczarnia, wialnia zbożowa, tryjer, odsiewacz – sortownik.
Maszyny i urządzenia młyńskie funkcjonujące do dzisiaj pochodzą z okresu budowy młyna, a niektóre z nich co najwyżej z lat 20-tych. Możliwości produkcyjne młyna sięgają 1,5 tony mąki na dobę. Fakt, że pochodzą one z jednego czasu i są kompletne podnosi walory historyczno – techniczne i stanowi o unikalności i wyjątkowości Czarciego Młyna. Efektem pracy młyna są następujące produkty: mąka, kasza manna, otręby wszystko w zależności od tego jakie zboże jest mielone. Produkty te można zobaczyć i sprawdzić ich strukturę, smak i zapach.

Młyn jest również jednym z miejsc postojowych na trasie szlaku turystycznego „Śladami Izerskich Tajemnic”, można tu zdobyć informacje na temat wszystkich atrakcji turystycznych okolicy.
W latach 2011-2012 młyn doczekał się rewitalizacji, dzięki której budynek został całkowicie wyremontowany, a maszyny i urządzenia w nim funkcjonujące zostały odrestaurowane. Ogromnym sukcesem jest uruchomienie koła wodnego. Dla gości odwiedzających młyn dostępny jest punkt informacyjny, wybudowano wiatę pod którą wymurowano grilla z rusztem i kominem. Specjalnością młyna jest chleb pieczony w  piecu, podawany ze smalcem i ogórkiem kiszonym. Obiekt też  został przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

W marcu „Czarci Młyn” otwarty jest dla zwiedzających od środy do niedzieli, w godzinach  od 10.00 do 18.00. Informacje pod nr tel. 75 78 45 325. 

Oprac. Sławomir Piguła