Do postaci godnych szczególnego przypomnienia należy bez wątpienia zapalony kolekcjoner i znawca dzieł sztuki Baron Alexander Friedrich Wilhelm von Minutoli – Woldeck z Biedrzychowic. Był zapalonym kolekcjonerem i znawcą dzieł sztuki. Rodzina arystokraty pochodziła z Włoch, a pierwsze wzmianki o jej przodkach pochodzą z X wieku, z okolic Neapolu i Lucci na Sycylii. Pierwszy przedstawiciel rodziny Minutolich był konsulem w Neapolu. W następnych wiekach członkowie tego rodu pełnili wysokie funkcje publiczne, piastując urzędy gubernatorów, arcybiskupów, wicekrólów i kardynałów.

W drugiej połowie XVII wieku przybył do szwajcarskiej Genewy Vincent von Minutoli (1566-1641), założyciel genewskiej linii. Z niej to właśnie pochodził urodzony 12 maja 1772 roku w Genewie, założyciel pruskiej gałęzi, ojciec przyszłego właściciela Biedrzychowic.
Alexander von Minutoli urodził się 26 grudnia 1806 roku w Berlinie, jako trzeci syn barona Heinricha, generała dywizji, guwernera księcia Karola, a następnie księcia Wilhelma, późniejszego cesarza Niemiec. Matka Alexandra pochodziła z brandenburskiej rodziny von Woldeck. Po ukończeniu klasycznego gimnazjum w Berlinie Alexander rozpoczął studia prawnicze w Bonn, które ukończył z powodzeniem. 15 marca 1852 roku uzyskał doktorat z filozofii na uniwersytecie w Getyndze. Już w okresie studiów, jak i też później, wolne chwile przeznaczał na piesze wycieczki po Niemczech, wykorzystując podczas nich swoje talenty artystyczne. Powstały wówczas liczne szkice architektoniczne. Być może wówczas, zainspirowany pięknymi i ciekawymi miejscami, odnalazł w sobie żyłkę kolekcjonerską.
Po powrocie z Włoch w 1840 roku baron pojął pracę urzędniczą jako radca stanu w Legnicy, a pięć lat później został komisarzem królewskim Prowincji Śląskiej. W służbie państwowej pozostał Minutoli do 1876 roku. Początkowo mieszkał w Legnicy w starym domu zwanym „Die Spinne”. Pokoje jego mieszkania stale zapełniały się nowymi eksponatami, nabywanymi systematycznie podczas licznych podróży. Gdy mieszkanie nie było wstanie pomieścić szybko rosnącej kolekcji, król Fryderyk Wilhelm IV odstąpił baronowi jedno ze skrzydeł legnickiego zamku. Ponad 3.000 obiektów zostało podzielonych na kilka grup tematycznych w celu ułatwienia zwiedzania muzeum. Część wystawiennicza znajdowała się w amfiladzie z 18 pokoi, a zbiory zostały podzielone na trzy główne kategorie: kolekcja dzieł sztuki, zabytków historycznych i obiektów technicznych. Poza stałą ekspozycją w Legnicy eksponaty można było obejrzeć we Wrocławiu i Berlinie. Poniżej przedstawiam widok sali z eksponatami z okresu średniowiecza .

Sala wystawiennicza z eksponatami z okresu średniowiecza

Minutoli uważał jednak, że legnicka wystawa nie gwarantuje dotarcia do szerszego grona odbiorców i w latach 1845 i 1855, wraz z fotografem Ludwigiem Belitski zredagował publikację pt. Vorbilder für Fabrikanten und Handwerker. Początkowo miała być ilustrowana akwafortami, ale Minutoli zdał sobie sprawę z możliwości powielania obrazu oferowanej przez nowe medium – fotografii. W wyniku tej inicjatywy w 1857 roku powstało kilka woluminów zawierających 4.500 zdjęć z kolekcji zrobionych przez Bielitskiego. Z powodu szczupłości miejsca przedstawiam w tekście tylko jedno.
1 sierpnia 1855 roku Alexander von Minutoli poślubił Albertinę Possat z Sulechowa. Dwa lata po jej śmierci, w 1861 roku, poślubił Bertę, siostrę zmarłej żony. Z pierwszego małżeństwa miał dwie córki. Młodsza – Clara – zmarła w wieku 15 lat. Starsza – Anna – dwukrotnie wyszła za mąż: pierwszy raz w 1877 roku za barona Artura von Minutoli, po raz drugi w 1895 roku za dr. Joachima hrabiego von Pfeil.

Siedziba posiadłości von von Minutolich w Biedrzychowicach (obecnie Dolnośląski Zespół Szkół)

W 1863 roku baron Akexander nabył znaczną posiadłość ziemską, w skład której wchodziły Biedrzychowice, Rajsko, Grodnica i Zapusta. Siedzibą stał się biedrzychowicki pałac, w którym kolekcjoner umieścił swoje bogate zbiory. W 1869 roku na wzgórzu obok pałacu wybudował Wieżę Woldecką (Woldeck Turm), na pamiątkę wuja Ernesta von Woldeck, po śmierci którego dodał nazwisko matki do swojego ojcowskiego. Wieża oprócz walorów widokowych stała się również magazynem dla części zbiorów. Wkrótce, po zwycięskiej dla Prus wojnie z Francją (1870-1871), wystawił naprzeciwko biedrzychowickiego pałacu pomnik na pamiątkę poległych bohaterów. W latach 1875-1878 zrekonstruował zamek Rajsko, wykorzystując liczne oryginalne średniowieczne detale architektoniczne. Wnętrza nowego obiektu szybko zapełnił swoimi zbiorami, jednocześnie udostępniając je zwiedzającym.

Zamek Rajsko w Zapuście

Alexander von Minutoli należał w swoim czasie do największych śląskich kolekcjonerów. Oblicza się, że w 1845 roku jego zbiory obejmowały 3687 pozycji, podczas gdy w 1872 roku już 6053. W kolekcji znajdowały się m.in. wyroby ceramiczne (617), szklane (1207), metalowe (436). Ceramikę reprezentowały wyroby egipskie, rzymskie, etruskie, a także późniejsze z okresu średniowiecza i renesansu. Ozdobą zbioru były weneckie wyroby szklane szlifowane i malowane. Wśród zbiorów znajdowało się 580 pozycji pieczęci niemieckich cesarzy, królów, biskupów, a także miejskich i kościelnych. Katalog z roku 1872 podaje 374 sztuki starożytnych monet oraz liczne zegary, unikalne meble i spory zbiór białej broni.

Ewangelicki Kościół Graniczny w Biedrzychowicach (niem. Friedersdorf). Obecnie kościół pw. Świętego Antoniego Padewskiego. Alexander von Minutoli był patronem tej świątyni za życia.

Podziw budziła kolekcja malarstwa, zarówno niemieckiego jak i obcego. Spośród obrazów niemieckich należy wymienić dzieła takich mistrzów jak: Lucas Cranach, Albrecht Altdorfer, Mathias Grünewald, Hans Holbein Młodszy. Szkołę włoską reprezentowały dzieła Bernarda Pinturicchiego, Andrea Mantegna, Guido Renie, Paolo Veronese i innych. Na malarstwo flamandzkie składały się dzieła Johanna Breughla, Petera Paula Rubensa, Antona van Dycka i Fransa Halsa. Ozdobą zbiorów były prace mistrzów francuskich takich jak: Nicolas Paussina, Fransois Clivet czy Antoine Pesne. Dzieła, których nie powstydziłoby się renomowane muzeum wisiały spokojnie w wiejskiej posiadłości w Biedrzychowicach koło Olszyny.
Do cennych zbiorów śląskich zaliczyć należy znajdujące się we wrocławskim Muzeum Narodowym dwie gotyckie figury ołtarzowe z 1466 roku, przedstawiające Piotra i Pawła z kościoła w Legnicy, a także pieczęcie Księcia Bolka I i Księżnej Agnieszki oraz pewną ilość monet i medali.
Część kolekcji kamieniarki została wbudowana w ściany Rajska i Wieży Woldeckiej, miejscowych budynków, a także portalu i zachodniej elewacji ogrodowej pałacu w Biedrzychowicach. Były to także przedmioty przywiezione przez Minutolego z podróży po Śląsku, często w ten sposób ratowane przed zniszczeniem.
Po odejściu ze służby państwowej Alexander von Minutoli przestał zbiory powiększać (zbiór liczył wówczas około 28000 pozycji), a w końcu zdecydował się na ich sprzedaż. Część nabył do królewskiej kolekcji rząd pruski, a część została sprzedana w 1875 roku na aukcji w Kolonii – łącznie 7200 pozycji. Wiele jednak nadal pozostało w Biedrzychowicach i stanowiło ozdobę pałacu.
Baron Alexander Friedrich Wilhelm von Minutoli-Woldeck zmarł 17 grudnia 1887 roku w Biedrzychowicach, jako człowiek religijny i patron swojego kościoła.

Zbigniew Madurowicz jest pasjonatem historii, publicystą i regionalistą związanym ze Stowarzyszeniem Miłośników Górnych Łużyc. Dziennikarsko związany z Gazetą Olszyńską i Przeglądem Lubańskim.  Z wykształcenia jest cenionym farmaceutą i Wiceprezesem Zarządu Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej.

Zbigniew Madurowicz